Pastinaak is een grote witte wortel, met de smaak
van winterwortel. Toch is pastinak niet met wortel
verwant. Doe er hetzelfde mee als winterwortel:
in stampot, puree of in de soep.
Pastinaak als frites gesneden, gekookt met
tomaten.
geschiedenis van de pastinaak
Pastinaak werd al door de germanen op grote
schaal verbouwd. Ook in het oude Egypte was pastinaak
een belangrijk gewas.
pastinaak in de middeleeuwen
Pastinaak werd in de middeleeuwen erg veel gegeten.
Vanaf de 16de eeuw was pastinaak erg geliefd in Engeland.
Met de komst van de aardappel verdween pastinaak
naar de achtergrond. Pastinaak zat in de hutspot die
bij Leidens ontzet (3 october) door de Spanjaarden
werd achtergelaten.
ontzet van Leiden, en pastinaak
Twee keer werd Leiden in de Middeleeuwen belegerd.
De tweede keer was slecht voorbereid, er waren geen
voorraden in de stad aangelegd. Er ontstond al snel
hongersnood , waarbij zelfs de burgemeester zijn
lichaam aanbood aan de hongerige bevolking.
Burgemeester van der Werff sprak de raadselachtige zin:
"Dus, zo gij met mijn dood beholpen zijt, laat hand
aan dit lichaam; snijdt het aan stukken, en deelt ze
om, zo wijd als 't trekken mag".
Uiteindelijk werden de landerijen rondom Leiden
onder water gezet door de dijken door te steken:
De watergeuzenvloot kon zo naar Leiden varen.
S'nachts, van 2op 3 oktober 1574, stortte een
stadsmuur in waardor de Spanjaarden wakker
schokken en van de stad wegvluchten,
het 'ontzet'. Een jongetje, Cornelis Joppensz,
vondt in het verlaten Spaanse kamp "Schans Lammen"
een pot met pastinaak, ui, wortelen , en vlees:
"hutspot". De watergeuzen brachjten haring en brood mee.
pastinaak en wortel
De winterwortel groeit sneller dan pastinaak,
winterwortel doet 150 dagen over om te rijpen,
pastinaak zo'n 200. Het is vooral hierdoor
dat de wortel pastinaak verdrongen heeft.
pastinaak aan het begin van de zomer.
pastinaak in de moestuin
Pastinaak is veel beter tegen kou bestand dan
de winterwortel. Zaai pastinaak op het einde van april.
Pastinaak ontkiemd langzaam, en het onkruid is
sneller. Daarom is het belangrijk goed en precies
in een net geultje te zaaien omdat het schoffelen
anders moeilijk is.
Meestak is de bloei op het einde van de zomer.
Daarna kan pastinaak geoogst worden tot het
einde van de winter.
zaad van pastinaak
Pastinaak heeft grote platte zaden in vergelijking
met de andere schermbloemigen: zaai pastinaak
wat dieper, 1 centimeter is goed.
Zaad kan natuurlijk ook zelf uit de
gedroogde schermboemen worden verkregen.
Pastinaakzaad is niet erg lang houdbaar, al
na 1 jaar bewaren neemt de kiemkracht af.
rijen van pastinaak
hou zeker dertig centimeter afstand tussen de rijen
en meer dan een decimeter tussen de plantjes:
pastinaak neemt veel ruimte in.
oogsten van pastinaak
Oogsten is de hele winter door mogelijk en dit
maakt dat pastinaak uitstekend geschikt is voor de
moestuinhouder: het hoeft pas de grond uit indien
het nodig is. In de moestuin kunnen ze met
riek uitgestoken worden,.
Klop de aarde af en draai het loof eraf.
cultivars van de pastinaak
Halblange Weisse' is een laag blijvend en biezonder
productief ras geschikt voor de arme gronden
welke vroeg ontkiemd en een hoge productie mogelijk
maakt, en dus uitstekend geschikt is voor tuinders en
moestuinhouders.
de toekomst van pastinaak
De verwachting is dat pastinaak snel meer bekendheid zal
krijgen, het is een productieve wintergroente.
Het kan de winterwortel verdringen
en voor een deel de plaats van de aardappel innemen
Schermbloemigen
De schermbloemen zijn een grote familie van
groenten en kruiden.
Schermbloemigen zijn tweejarig
In het eerste jaar maken de schermbloemigen vooral blad,
ze slaan de reservestoffen op in een wortel.
In het daarop volgend jaar gebruiken ze de reserve's
om de schermen te vormen, en als laatste het zaad.
Schermbloemigen hebben last van elkaar
Schermbloemigen hebben last van elkaars parasieten:
De wortelvlieg, de bladvlekziekte. Zet ze daarom
niet bij elkaar en ook niet achterelkaar in dezelfde
grond.
Dit zijn bekende schermbloemigen:
(Bleek)selderij Zowel knol als stengel worden gegeten. wortel De wortel zelf is een populaire groente. pastinaak De wortel is het eetbare deel.
Pastinaak is aan een come-back bezig. venkel Zowel de knol al groente als het zaad als kruid
worden gebruikt.
anijs
Een kruid waarvan de zaadjes in anijsmelk worden gebruikt. dille
Een kruid waarvan de zaadjes als kruid worden gebruikt,
vooral bij het inmaken. Dille lijkt sprekend op venkel,
maar heeft holle stengels, die van venkel zijn opgevuld.
Kummel Een kruid welke in kaas en vleesgerechten wordt gebruikt.
Peterselie Een kruid welke vaak in spijzen en soepen gebruikt wordt. korianderEen kruid waarvan de zaadjes in thee maar
ook in oosterse gerechten wordt gebruikt.
Karwij Een kruid welke biij vlees gerechten wordt gebruikt. komijn
Een kruid waarvan de zaadjes in de Leidse kaas
worden verwerkt. kervel
Een kruid welke ook als groente gebruikt wordt. suikerwortel
De suikerwortel wordt nog maar zelden verbouwt. engelwortel
Van deze grote plant wordt de wortel gegeten. lavas
Lavas is een meerderjarig kruid waarvan de blaadjes in soep worden gebruikt. gevlekte scheerling
De gevlekte scheerling is sterk giftig en lijkt op kervel en dille
500 g aardappelen
1 kg pastinaken
3 dl melk
boter
zout nootmuskaat
De aardappelen in 10 minuten koken, daarna de in stukken
gesneden pastinaken mee laten koken. Fijnstampen, en boter
en melk er tegelijkertijd bij doen.
variaties : met rookworst, klapstuk of spekjes.
Met een ui , deze meekoken of meebakken.
Met wortelen, deze worden dan met de pastinaak meegekookt.
eventueel met peterselie bestrooien.
de toekomst van pastinaak
De verwachting is dat pastinaak snel meer bekendheid zal
krijgen, het is een productieve wintergroente.
Het kan de winterwortel verdringen
en voor een deel de plaats van de aardappel innemen
Het snijden in figuren van pastinaak.
1 schijfjes
2 sterretjes
3 kubus
4 ruit
5 rozet
6 frites
7 juliennes
8 halve maan
Een schoolplaat:"ontzet van Leiden".
Het beeldt de Watergeuzen onder bevel van De Boisot uit ,
wiens vlootop 3 oktober de Vliet opvaart. De boten
hebben haring en witbrood bijzich. Op de achtergrond
is de Pieterskerk te zien, waar de bevolking daarna
samenkwam om te danken.
De plaat is uitgegeven door J.B. Wolters Groningen in het jaar 1920
