De mossel leeft rondom getijde poeltjes waar het zich
aan de rotsen of ondergrond heeft vastgezet. De mossel
is een dier waaraan weinig valt te zien: het filter het
water vrij van algen en dan staat de schelp open,
bij aanraking sluit de schelp. Uit de schelp steken
twee gele syphons of buisjes, waardoor het zeewater
wordt aangezogen, dan gefilterd wordt en dan weer
door het andere buisje wegstroomt.
mosselen kopen
Mosselen zijn alleen van eind april tot begin juli
niet vers te koop, het mosselseizoen is dus veel langer
dan dan de maanden met een "r". De Nederlandse mosselproductie
zit in 2009 rond de 70.000 ton, in 2010 wordt een betere
opbrengst verwacht. Mosselen bevatten maar 1% vet, een
te verwaarlozen hoeveelheid.
mosselvisserij
Mosselen worden op twee plaatsen geoogst: uit de Waddenzee
en uit de Oosterschelde. Mosselen worden opgekweekt uit
mosselzaad in de waddenzee. Twee keer per jaar wordt het
mosselzaad uit de waddenzee naar de Oosterschelde gebracht,
dit wordt mosselzaadvisserij genoemd. Het mosselzaad wordt
opgevist en aan boord onder plastic doeken naar de
Oosterschelde gebracht. De schipper brengt het mosselzaad
naar die stukken zee welke hem zijn toegewezen,
de percelen. Het neemt twee jaar tijd in beslag om
een eetbare volgroeide mossel te worden. Soms worden de
mosselen door de vissers verplaatst voor en snellere groei.
Nieuw is de methode waarbij de mosselen aan touwen in het water
hangen, de hangkulturen.
mossel en giftige dinoflagelaten, 2012
Het vissen naar mosselen op de Oosterschelde werd
stilgelegd na de vondst van dinoflagellaten in de
buurt van Ouwekerk.
Dinoflagellaten zijn giftige algen welke door mosselen
uit het water gefilterd worden. Het eten van deze mosselen
uit de buurt van de Oosterschelde wordt sterk ontraden.
En uit voorzorg werd het opvissen van mosselen op
de kweekpercelen stopgelegd. Die beslaan zo'n twintig
procent van de kweekpercelen in de Oosterschelde.
Mosselen in het aquarium
Mossels in een aquarium houden is ingewikkeld.
Allereerst het voedsel: mossels filteren plankton
uit het water, maar dat is in een aquarium niet
aanwezig, het wordt door het filter uit het water
gehaald. Kortom : de mossels verhongeren dan,
hoewel ze maanden zonder voedsel kunnen.
De manier is om dan zelf plankton te kweken, dit in
het water te doen en daarna het filter en pomp
en de afschuimer af zetten.
Plankton kweken is een geduldig en moeizaam werkje.
Het afzetten van het filtersysteem is bij een
koudwater zeeaquarium risicovol.
De mossel zet zich vast met byssusdraden vast,
bijvoorbeeld aan het glas van het aquarium.
Dit is dan daarna niet goed meer schoon te krijgen.
De byssusdraden samen worden de mosselbaard genoemd.
Mossels kunnen ongemerkt doodgaan en vormen op
zo'n manier een bedreiging voor alle andere
aquariumbewoners.
Er kan in korte tijd masale sterfte ontstaan.
Mossels kunnen ook erg groot worden (tot een decimeter)
de zeepokken welke soms op de mossel te vinden zijn,
heb ik nooit in leven kunnen houden.
paardemossel
Het zelfde verhaal voor de paardemossel die groter
kan worden , en wat minder uitbundig voorkomt
mossel bewegingen
Een mossel hecht zich vast met byssusdraden aan
de omgeving. Maar voordat het dat doet verkent
het dier eerst de omgeving: dit dan door eerst
een paar korte stappen te nemen en daarna
een grote. Het dier zoekt dan vooral het
gezelschap op van andere mosselen. Het plaatst
zichzelf dan zo dat er langgerekte strengen
van mosselen ontstaan.Toch kan
ook de mossel zijn byssus draden weer losmaken,
en dan een andere plek opzoeken, dit doet
het als de filtratie niet goed zijn: te
weinig aanvoer van voedsel dus.
mosselen zuiveren water
Mosselen zuiveren het water bijvoorbeeld van de
waddenzee, Het water van de waddebzxee passeert
per jaar enkele keren een mossel. Behalve de
algen filtert de mossel het slib eruit waardoor
het water helderder wordt en algen en andere
zeewier er kunnen groeien en het water
zuurstofrijk maken.
Voor de tweede wereldoorlog waren mosselen een ideaal
voedsel; rijk aan eiwit, rijk aan calorien en goedkoop.
En in grote aantallen aanwezig: De mosselen in de Zeeuwse
wateren zijn sterk afgenomen door vervuiling, de Japanse
mossel maar vooral door overbevissing.
1 mossel, met uitgestoken voet, franje achtigen mantelrand en bysusdraden
2 Drie oesters (ostrea edulis)
3 Zandschelp, (Mysia undata )met uitgestrekte voet en buizen
4 De buizen, in het zand
Waddeneilanden
De hieronder genoemde planten en dieren zijn
alle rondom Texel, Vlieland, Terschelling
en Ameland te vinden.
In Yerseke worden de gevangen mosselen twee weken in bakken
gehouden , het zogenaamde "verwateren". Hier raakt de mossel
het zand kwijt. Daarna worden de mosselen schoongemaakt en
verpakt. Het verwateren wordt steeds meer overbodig door
de hangculturen waarbij de mosselen niet in het zand
opgroeien en het dan ook niet bevatten.
mossel hangculturen
Dit is een vorm van mosselkweken welke sterk in
opkomst is: De mosselen groeien aan lange touwen
vrij in het zeewater. De touwen hangen weer aan
lange palen. Op deze manier gekweekte mosselen
zijn vrij van zand en worden snel groot, zodat
deze mosselen eerder op de markt komen.
Eem amdere vopordeel is dat japanse mossel
minder goed aan touwen hecht.
De mossel in Nederland, mosselzaad
De totale hoeveelheid mosselen voor consumptie
blijft in Nederland steken op zo'n 70000 ton.
Er zijn eigenlijk geen mogelijkheden om dit uit
te breiden, hoewel mosselen eten populairder
aan het worden is. Daarnaast is de vangst
van mosselzaad in de herfst in de waddenzee
schadelijk voor de natuur in dit natuurgebied.
Dit zijn de belangrijkste redenen om te proberen
jonge mosselen zelf op te kweken in plaats van deze
te vangen. Dit project heet "Blue seed."
mossel en algen, blue seed
De groei van mosselen hangt sterk samen met de
hoeveelheid algen welke de mossel vangt. Daarbij
is er een maximum aan de hoeveelheid algen.
De mossel krijgt dan zoveel extra algen dat
het op zijn snelste groeit. Dit wordt dan gedaan
met mosselzaad waarbij de mosselen op een
kweekplaats (nursery) opgroeien en dan vervolgens
worden uitgezet. Op deze manier wordt zowel
geprobeerd de hoeveelheid mosselen te vergroten,
als de schade aan de waddenzee te beperken.
En dat is ook wel nodig, om deze reden worden in 2020
de natuurlijke mosselbanken in de waddenzee gesloten.
Een andere doelstelling is om het mosselseizoen uit te breiden.
mosselen 2011, mosselzaad
2011 is het tweede jaar dat er geen mosselzaad uit de
waddenzee opgevist kon worden. Dit is tegenwoordig
geen zeldzaamheid, de afwezigheid van mosselzaad,
maar het is wel zeldzaam dat dit het tweede jaar
achter elkaar is dat dit gebeurd.
Een ander probleem is dat de mosselen in 2011 kleiner
zijn dan normaal. De prijs voor een kilo is dan ook laag (0,69cent/kilo)
Een laatste probleem is de import van mosselen uit Galacia,
Spanje: deze mosselen zijn niet alleen groter,
maar ook lekkerder en net zo duur, en dus een
serieus concurrent voor Nederlandse en Vlaamse
mosselen. Aldi importeert deze mosselen.
mosselzaad uit Ierland, Engeland
Door het tekort aan mosselzaad werd mosselzaad geimporteerd
uit Ierland en Great-Britain, maar daarmee worden ook
ziektes binnengehaald : het norovirus en ook een parasiet
van de mossel, de Nieuw-Zeelandse waterpok, welke al
in de Oosterschelde aanwezig is.
mosselvanginstallaties en zeesterren
Een nieuwe manier om aan mosselzaad te komen zijn de
mosselvanginstallaties (m.z.i.) welke het mosselzaad met
behulp van draden vangt. Dit jaar (2011) is dit de
grootste bron van mosselzaad door het wegvallen van
mosselzaad uit de waddenzee. Maar ook zeesterren
verzamelen zich bij de mosselvanginstallaties
en doen zich tegoed aan de makkelijk te openen jonge mosselen
Mosselen hangen aan touwen, de mosselhangculturen.
Duidelijk zijn de openstaande kieuwen te zien waarmee
het plankton wordt gefilterd. Doordat ook het fijne
zwevende slib op deze manier wordt gefilterd wordt
het water veel helderder. Een mooie foto van Marion Haarsma.
Mossel heeft de helft van de totale biomassa in de waddenzee.
Mosselrecepten
Dit is het basisrecept voor
gekookte mosselen:
4 kilogram mosselen
2 sjalotten of 1 ui
1 winterwortel
1 prei
6 takjes selderij (blad met steel)
Het schoonmaken van de mosselen
Was de mosselen onder stromend water, de mosselen welke
kapot of gesloten zijn weggooien.
bak de sjalotten of ui in een koekepan glazig, bak de
prei mee. Voeg de winterwortel in dunneschijfjes toe.
Kook dit mengsel en de selderij en de winterwortel in dunne
plakjes en de schoongemaakte mosselen ongeveer 10 minuten
in een grote pan met water. De mosselen omroeren of schudden.
Eventueel kan een sceut witte wijn worden toegevoegd.
Giet het water af.(zie foto), opdienen in grote borden.
Mosselen laten zich eenvoudig op grote schaal bereiden.
Deze mosselen zijn bedoeld voor de jaarlijkse mosseldag in Yerseke.
Gekookte mosselen worden traditioneel opgediend met
een schijfje citroen.
mosselsoep
2 kg mosselen
1 winterwortel
2 uien
1 prei
kookroom
4 visbouillion tabletten
Maak de mosselen schoon (zie boven).
Bak de uien en de prei tot de uien glazig zijn.
Kook de mosselen 6 minuten, giet het kookvocht in
een aparte pan. Haal de mosselen uit de schelp,
kook de mosselen in het kookvocht, samen met de
wortel (in plakjes), de visbouillion tabletjes
en de gebakken ui met prei gedurende tien minuten.
Variatie : soms wordt deze soep gebonden met
2 eetlepels bloem (zie foto), soms wordt er een
scheut witte wijn of flesje bokbier toegevoegd.
Dit is gebonden mosselsoep met een beetje
kookroom toegevoegd.
