In een meer, plas of vijver zijn er lagen water met verschillende
temperatuur. Deze lagen zijn een barriere voor de planten, dieren,
en veranderen in de loop van het seizoen. Daarom is het goed om te
weten hoe thermale stratificatie ontstaat.
de maximale dichtheid van water is bij 3.98°Celsius
Water van 4°Celsius heeft de grootste dichtheid.
Dit water zal daarom naar de bodem zakken.
Water wat warmer is dan die 4°Celsius is dus lichter en stijgt op.
Water wat kouder is dan 4°Celsius heeft ongeveer dezelfde dichtheid
als dat van 4°Celsius.
Een meer wat maar een en dezelfde temperatuur heeft heet isothermaal.
Een meer wat opwarmt zal thermale stratificatie gaan vertonen bij
ongeveer 10°Celsius. Er ontstaat dan een zone waarin de temperatuur snel daald.
En deze zone heeft een grote weerstand tegen verdere verandering.
Deze toestand blijft bestaan totdat de bovenste laag voldoende
is afgekoeld (in de herfst).
Een verstoring (herfststorm) aan de oppervlakte kan er dan weer
voor zorgen dat het water van bovenin het meer weer kan mengen met
dieper gelegen lagen (hypolimnion). Het meer zal in zijn geheel afkoelen
totdat alles 4°Celsius is , het punt van maximale dichtheid.
Bij een verder afkoelen zal een dun vliesje ijs aan het oppervlakte ontstaan.
afdalen van het meta-limnion
In de loop van de zomer zal het meta-limnion steeds dieper komen
te liggen , dit dan omdat het hypolimnion groter doordat het steeds
verder opwarmt.
voorwaarden voor stratificatie
stratificatie ontstaat alleen dan als de stroming opgewekt door de wind niet
sterk genoeg genoeg is om de lagen te verstoren
Om de lagen te laten ontstaan moet er een temperatuur verschil in het water zijn.
Door de afgestorven rietpluimen ontstaat een gebied waar
de windsnelheid afneemt, het water mengt dan niet en een dun
laagje ijs bedekt deze ondiepe vijver.
Limnologie
In 5 delen worden de belangrijkste begrippen uit
de limnologie uitgelegd:
Als het om temperatuurlagen gaat zijn er verschillende soorten meren,
plassen en vijvers.
Dimitische meren
Ook wel genoemd: temperate lakes
voorwaarde voor deze meren is dat er in de winter een laagje ijs op ligt.
ze heten dimitisch omdat er 2 perioden zijn van mixen:
de zgn " fall turnover" en de "spring turnover".
Het oppervlakte van een dimitisch meer is groot.
warme monomictische meren
Deze verschillen van dimitische meren dat er in de winter geen ijs op ligt,
de winterse stratificatie (inverse stratification) treedt niet op,
in Nederland is dit meestal het geval , dichtvriezen is een zeldzaamheid.
tijdens de winter zal de vermenging van de waterlagen dus gewoon doorgaan.
pool meren of koude monomictische meren
Poolmeren zijn meren welke zomers niet warm genoeg worden om stratificatie
te doen ontstaan. In de zomer zal de wind dus het hele meer dus mengen.
amictische meren
Sommige meren zijn altijd met ijs bedekt, er treedt dan nooit menging op.
Er is een permanente stratificatie, waarbij de bovenlaag het koudste is:
inverse stratification.
warme amictische meren
in de tropen bestaan diepe meren welke nooit mengen , gebeurd dit toch
(hurricane, aardbeving) dan kan het effect desastreus zijn,
er kan dan massaal opgeloste gassen vrijkomen.
warme polymictische meren
Dit zijn ondiepe meren waar de wind sterk genoeg is om de stratificatie
te verbreken. Dit is de situatie bij de meeste vijvers: het water mengt
zich ook in de zomer. Wanneer een vijver omringd is door bomen of struiken
zal dit de menging door de wind sterk remmen.
koude polymictische meren
dit is een verschijnsel bij hooggelegen tropische meren ,
voorwaarde is dat de nachttemperatuur laag is.
Stratificatie en destratificatie wisselen elkaar dagelijks af.
Ik, die aan zee geboren ben,
wil nog graag geloven, machtige Poseidon,
dat de zee onze eilanden draagt.
In de zoute wellen, diep in 't land
offeren we, ook al wordt daar onze roeispaan
nog niet voor schepel aangezien,
en als je woedt, Poseidon Asphalios,
vastgegronde, wanneer de aarde steunt,
de golven koken, dan sidderen wij radeloos.
Bergen komen en gaan, een krater gaapt
daar waar je heiligdom verrees --
maar in de prille parelmoeren morgen
na het geweld, staat daar
onstuimig hinnikend je zoon,
het vleugelpaard Pegasos klaar.
