Wegbermen vormen een groot oppervlakte in Nederland:
2,5% van het totale Nederlandse oppervlakte wordt ingenomen
door wegbermen.
Er zijn verschillende soorten wegbermen: langs de wegen,
tussen fietspaden en wegen en als middenberm:
Het gebied ter grootte van 6 meter naast de weg wordt de
wegberm genoemd.
Deze berm is net gemaaid en het gras direct verwijderd.
Alleen in de buurt van een plastic wegpaaltje zijn er
planten overgebleven, omdat het maaiapparaat hier moeilijk
bijkan. Dit zijn eilandjes van meerderjarige planten en
vluchtplaatsen voor bermbewoners.
Hier wordt het gras geklepeld, en het geklepelde gras wordt
later verzameld. duidelijk is te zien dat de tractor om
de boom heenrijdt en dus planten laat staan.
Eisen aan de wegberm
Een wegbermen moeten enig berijden verdragen.
De wegberm dient een effen gesloten oppervlakte te vormen.
De begroeing dient een dichte, sterke zode te geven.
Er kan zoutbelasting zijn.
verschraling van de wegberm
Als het maaisel niet wordt afgevoerd zullen grassen en
kleefkruid akkerdistel braam en brandnetels de overhand
krijgen. Door het afvoeren wordt de bodem schraler en
zal de soortenrijkdom toenemen. Belangrijk is
het sneller afvoeren van het maaisel: de verschraling
zal dan sneller optreden.
maaien, klepelen en begrazen
Een berm kan op verschillende manieren onderhouden worden
Maaien De begroeing wordt met een wiel waarop messen
staan afgesneden. Het maaisel wordt dan verzameld en kan als
veevoer dienen. Maaien gaat ongeveer twee keer langzamer dan
klepelen. De messen dien geslepen te worden wat een arbeids
intensief gebeuren is. Bij maaien komen er weinig voedingstoffen
terug in de bodem. Bij maaien wil er wel eens een paaltje of
bordje omver gaan. De bodem zal verschralen en daardoor
krijgen veel meer planten een betere gelegenheuid om
concurrentie met gras aan te gaan. klepelen Bij klepelen zijn de messen aan een draaiende
rol bevestigd, de planten worden omlaag geslagen. Klepelen gaat
snel, een ervaren loonwerker kan tot 20km per uur bermen klepelen.
Obstakels zoals paaltjes beschadigen de messen niet. Grote nadeel
is dat het geklepelde gras niet als diervoer is te gebruiken en
vooral dat de voedingstoffen voor een groot deel weer terugvloeien
de berm in. Het resultaat is een berm waarin vooral gras en
boterbloem wil groeien, een ecologische woestijn. begrazing
Begrazing wordt maar op enkele plaatsen gedaan want meestal is
het veel te gevaarlijk om dieren op de berm te laten grazen.
In natuurgebieden, langs zeedijken bijvoorbeeld. Begrazing levert
wel de gewenste soortenrijkdom op.
De berm in mei: fluitekruid en herik overheersen, ook
paardebloem en de scherpe boterbloem. Planten met veel
verschillende bestuivers domineren, zoals het fluitekruid.
Begrazing met schapen is niet overal mogelijk,
een ontsnapt schaap is op sommige plaatsen levensgevaarlijk.
De schapen eten het gras er tussenuit, en laten
de grassen met scherpe bladeren en de giftige
kruiden staan. De paaltjes zijn verplaatsbaar.
Op deze manier ontsnapt er wel eens een
schaap. Schrikdraad voorkomt dat de schapen de
afrastering omver lopen. Het resultaat van begrazing
door schapen is een ruigere berm, met een grotere
variatie asan beplanting.
..
Planten van de wegberm
akkerdistel
bereklauw
biggekruid
boerenwormkruid
boterbloem
citroengele honingklaver
duizendblad
fluitenkruid
gewone ereprijs
gewone rolklaver
groot kaasjeskruid
grote kattenstaart
grote brandnetel
groot kaasjeskruid
Jacobkruiskruid
margriet
morgenster
muizenoortje
paardebloem
Pinksterbloem
rode klaver
rolklaver
scherpe boterbloem
smeerwortel
st Janskruid
veldzuring
veldlathyrus
vijfvingerkruid
vogelwikke
wilde peen
zilverschoon
verzilting van de berm
Na een strenge winter komen Engels gras, zeeweegbree
en het Deens lepelblad veel meer voor, zij nemen dan
de plaats in van soorten welke verzilting door het
zoutstrooien slecht verdragen.
beperking verzilting strooizout
Een onderzoek laat zien dat een belangrijke
bron van verzilting van de wegberm afkomstig
is van weggerolde korreltje zout.
Het advies is dan ook strooizout te gebruiken
met korrel grootte kleiner dan 1,6 milimeter.
Grondsoorten en snelwegen in Nederland.
De grondsoort bepaald voor een groot deel welke
plantesoorten er in de berm groeien, daarnaast
ook de manier waarop de berm beheerd wordt.
Bedenk dat een weg altijd op een zandlichaam rust ,
het zand wat daarcvoor gebruikt werd zet zich dan
voort in de berm. Daarnaast komt zandgrond in ons
land veel voor: als duingrond (heldergeel) en als
zandgrond: lichtgeel. Zandgrond mengt zich makkelijk
met veen (bruin). loss is hier donkergeel aangegeven,
zeeklei lichtblauw, rivierklei donkerblauw.
landbouw op zilte grond
Nederland en Belgie verzilten in toenemende mate.
Wereldwijd is er net zoveel zoet als brakwater.
Sommige groenten en granen zijn beter bestand tegen
verzilting dan andere, vooral de oudere gewassen
doen het goed op zilte grond.
Het wegberm beheer in Nederland en Vlaanderen is in de vorige
eeuw sterk veranderd:
Tot 1950 was er ecologisch wegberm beheer, er werd geen kunstmest
gebruikt,het gras werd door boeren gemaaid, en was begrazing
door vee.
Vanaf 1950 neemt het verkeer en de verontreiniging toe, er is
lood en roet en zoutverontreiniging, Daardoor is het maaisel
ongeschikt als veevoer. Ook het gebruik van kunstmest en pesticiden
neemt langzamerhand toe, waardoor de bermen steeds soortenarmer
worden. Omdat de boeren de bermen niet meer willen maaien nemen
gemeenten en Rijk het over.
In de jaren 70 en 80 ontstaan nieuwe inzichten in bermbeheer,
onder andere door de initiatieven van Prof Zonderwijk. Gepoogd
wordt vooral een toename van het aantal plantensoorten te
berwerkstelligen door verschraling.
In 1984 werd het Bermbesluit van kracht.
Het aantal maaibeurten wordt beperkt, er 2: de eerste maaibeurt
na 15 juni , de tweede na 15 september. Het maaisel dient binnen
10 dagen afgevoerd te zijn. Bij het maaien moogen de wortels niet
beschadigen en er mogen geen herbiciden worden gebruikt.
In de laatste jaren staat ecologisch bermbeheer in de
belangstelling. Sommige gemeenten zien een recreatieve of toerische
functie voor wegbermen: er worden dan bloemen ingezaaid.
Het klepelen of maaien van de wegbermen wordt steeds meer aan
gespecialiseerde firma's uitbesteed.
Sommige soorten ongewenste planten soorten worden actief bestreden.
De berm neemt een groot oppervlakte in Nederland
in beslag, een derde van de vrije natuur is berm.
In memoriam professor Zonderwijk
Professor Zonderwijk overleedt op 21 juni 2006,
bijgenaamd de "bermprofessor", hij werd vooral bekend
door zijn pleidooi voor "bonte bermen" : verschraling
van de bermen leidt tot toename van de biodiversiteit.
Dit was een in tijd een opzienbarende en dappere stelling.
Bermen worden gemaaid door het gras te klepelen of te
maaien. In beide gevallen moeten de messen om de
verkeersborden heen. Hierdoor ontstaat er een zone
rondom de verkeersborde waar meerjarige gewassen
meer kans hebben, en zo'n eiland is een toevluchtsoord
waar kleine dieren minder gevaar lopen te
worden vernietigd ook meerjarige gewassen
een kans hebben. De oppervlakte van
deze kleine oases is echter maar gering Klaproos (Papaver rhoas) komt tegenwoordig weer meer
voor in verschraalde wegbermen. Het wordt ook ingezaaid
Zout op de weg gestrooid verzameld zich in dat stuk van de berm welke
het dichtst tegen de weg aan ligt.
Zout en Zoutbelasting van de berm
Verzilting van de wegberm wordt vooral veroorzaakt
door het strooien van wegenzout, hierdoor ontstaan er
vegetatiesoorten van zouttolerante planten, zoals
lamsoor, Deens lepelblad, engels gras.
Het stuk van de berm met de hoogste
zoutconcentratie is het stuk van de berm welke het
dichtste tegen de weg aanligt. In dit gebied is
ook de hoogste concentratie van andere verontreinigingen
zoals olie en dit stuk wordt ook het meest bereden
van de berm. planten welke zowel berijding als zout
goed verdragen zijn Smalle weegbree en Steenkruidkers.
Het Engels raaigras is ook erg goed tegen zout bestand.
Bij elke strooiactie word ongeveer 10 gram Nacl per
vierkante meter wegdek gestrooid.
Zout en Zand
Keukenzout kan gebruikt worden tot temperaturen tot
-16 Celsius. Is het kouder dan is Calciumchloride beter.
Het kan alleen gebruikt worden wanneer beschermende
kleding wordt gedragen, maar is veel beter voor
het milieu. Het kost 5 euro per kilo, en is zuinig in
het gebruik.
Deze planten groeien langs de wegen: ze zijn goed tegenzoutbelasting (pekel) bestand (halofyten).
Andere bermplanten juist niet.
In het voorjaar kleurt het deens lepelblad de bermen van de snelwegen wit. deens lepelblad engels gras
Stomp kweldergras
Hertshoornweegbree.
Steenkruidkers
