Termieten zijn zeer succesvolle insecten
welke vooral in de tropen en subtropen leven.
De sleutel tot hun succes bestaat uit het
vermogen om van de vertering van hout te leven.
Termieten leven bij elkaar in nesten.
Van sommige soorten kan het nest geweldig
groot zijn, maar er zijn ook vele termietensoorten
welke kleine nesten maken.
Termieten en mieren
Wat termieten met mieren overeenkomen is dat
het sociale insecten zijn. Maar termieten zijn
niet verwant aan mieren, het zijn primitieve
insecten welke wel aan kakkerlakken verwant zijn.
Termieten hebben een onvolledige gedaantewisseling:
direct uit het ei zijn het kleinere volwassen dieren.
Een klein gedeelte ontwikkeld zich verder toch koning
en koningin, de rest worden werkers en soldaten.
Termieten en voortplanting
In het voorjaar worden door de werkers in de gaten
gemaakt in de wand van de termietenheuvel. Een wolk
gevleugelde koninginnen en mannetjess ontsnappen
uit de termietenheuvel. Deze paren vaak in de lucht,
maar soms pas nadat ze zijn neergekomen. Daar zoeken
ze een hol om een nieuwe kolonie te stichten.
Komen ze in een huis terecht dan zal dat huis
geinfecteerd worden. Vogels en vleermuizen hebben snel
in de gaten wanneer termieten gaan zwermen en decimeren
de onbeholpen vliegende termieten.
termieten in de tropen
Termieten zijn de belangrijkste insecten
van de tropen, zowel boven als onder de grond.
In Zuid-Amerikaás Amazonegebied is er gemiddeld
1 ons per vierkante meter (dat zijn er ongeveer 10.000).
aan termieten gewicht aanwezig.
In de grond is 95% van het gewicht aan insecten
van termieten afkomstig. In een omgevallen boom
bestaat 80% va de insecten uit termieten.
termieten zijn veelzijdig
Termieten leven niet alleen van hout:
veel soorten verteren bladeren, anderen
leven in de grond waar ze concureren
met de dieper levende regenwormen.
Sommige soorten leven in de boomtoppen.
Enige termieten
Anacanthotermes ochraceus is in de arabische wereld
het meest voorkomend.
Synthermes Spinosum leeft in heet Braziliaanse oerwoud.
1 Jong gevleugeld vrouwtje (Syntermes spinosus )
2 mannetje of koning (zonder vleugels (Anacanthotermes ochraceus)
3 vrouwtje of koningin, volwassen, niet op schaal,
het zo ongeveer 8 groter getekend moeten zijn.(Syntermes spinosus )
4 soldaat (Syntermes spinosus)
5 soldaat (Capritermes sp)
6 arbeider (Anacanthotermes ochraceus)
7 soldaat (eutermes tenuirostris)
Termietennest van Eutermes pyriformis , Namibie, in 1909 gemaakte foto.
Termietenheuvels en ventilatie
Behalve dat een termietenheuvel de termiet beschermt
tegen de zon en vijanden dient de heuvel ook om
een constante temperatuur te bewerkstelligen
in een omgeving waar het smiddags extreem
heet is. In woestijngebieden koelt het snachts
af naar het vriespunt. Het ventilatiesysteem
maakt gebruik van het tegenstroom principe:
De temperatuur van de uitstromende lucht wordt
aan die van de binnenkomende lucht overgebracht.
Vanuit een termietenheuvel straalt er een
ondergronds netwerk van gangentjes uit tot
ver in de omgeving. Deze gangen worden door
soldaten bewaakt.
Termietensoldaten
De termietensoldaten vallen alles aan wat niet naar
ruikt als hun nestgenoten. Hun sterke kaken maken dat
ze zelfs opgewassen zijn tegenover trekmieren.
Sommige termietensoldaten kunnen hun achterlijf
laten exploderen waarbij ze ontlasting over hun
tegenstanders verspreiden, andere termieten gebruiken gif..
Termieten en hun vijanden
Zeer veel dieren hebben zich gespecialiseerd in
het vangen van termieten. Het aardvarkem kan de
grote nesten openbreken , aardwolf is een hyiena-
achtig dier wat termieten opspoort en verdelgt.
Een Tamandua is een boommiereneter die uit Zuid-Amerika komt,
Het diertje leeft van termieten en boomvruchten,
met zijn lange tong eet het zo'n tienduizend
termieten per dag.
Wormsalamanders zijn slangachtige amfibien welke
onder de grond leven en zich voral met termieten voeden.
Veel insecten jagen op termieten of proberen in
goed verdedigde het nest te komen.
termieten schade
Termieten veroorzaken reusachtige schade aan huizen
en tropische plantages. Maar ook boeken zijn niet veilig.
Huizen kunnen zomaar instorten nadat de draagbalken
zijn uitgehold door termietengangen. In india zijn
er woonwijken onbewoonbaar geworden door deze termietenplagen.
termieten bestrijding
Er zijn twee strategieen om termieten te bestrijden :
De grond rondom een huis met een vloeistof behandelen
zodat termieten geen gangen kunnen graven.
een andere methode is het geven van vergiftigd aas.
De stoffen welke hiervoor worden gebruikt heten termiticide,
Termietenheuvel tegen een Eucalyptusboom, Gambia.
uiteindelijk zal de boom hieraan bezwijken,
hoewel eucalyptus een grote weerstand heeft tegen termieten.
Weerstand van hout tegen termieten
Het gebruik van termieten resistent hout is
de beste manier om schade te voorkomen.
90% van de infecties begint dar waar hout in contact met grond is :
Het is voor de hand liggend om het hout daar
te beschermen met behulp van een plastic
laagje wat ook beschermd tegen rotting.
Redwood en Douglas en Cypress hebben van zichzelf een
grote weerstand tegen welke insecten dan ook.
Met hoge druk geinjecteerd hout wordt het meest gebruikt;
bijvoorbeeld het veel gebruikte groene koper/arsenicum
Chromated Copper Arsenate (CCA) hout.
Tegenwoordig wordt vooral alkaline cooper quaternary (ACQ)
en copper boron azole (CBA) gebruikt.
Termieten onderzoeken hout met behulp van geluidssignalen,
zodat zij kunnen bepalen of het hout geschikt is als
voedsel, ook kunnen ze ruwweg de grootte van het blok schatten.
bron: Rakotonarivo S, Lenz M. (2005 ).
illustraties van A.E. Brehm
Alfred Brehms (1829-1884) is de aucteur van
"Tierleben ", vertaald als "Het leven der dieren"
(Brehms Life of animals). De volgende illustraties
zijn uit deze uitgave:
Sociale insecten zijn kolonievormend insecten met een koningin.
De volgende insecten zijn sociaal:
Mieren, zoals de rode bosmier
Vliesvleugeligen (hommels, bijen en wespen), zoals de aardhommel wesp metselbij Termieten
Een jong termietennest, met een net bijgebouwde stuk.
Ze worden jaarlijks groter. Ook zijn de gaatjes te
zien waar de jonge koninginnen en mannetjes uit
ontsnappen om op bruidsvlucht te gaan. De buitenkant
voelt aan als ruwe rots, buldozers hebben moeite met
het verwijderen van een dergelijk nest.
Een termietennest in doorsnede. Het materiaal is zand
gemengd met speeksel van de termiet en zo hard
als cement. In de wand zijn ventilatie kanalen.
>
Termietensoldaten staan rondom de koningin
en het mannetje (de koning) opgesteld binnen
in het termieten nest.
