letterzetter
Dit is een klein kevertje waarvan de larve van de sapstroom van sparren leeft. De letterzetter komt vooral voor op de fijnspar, maar ook op lariks, douglasspar (Pseudotsuga), weymouthden, zwarte den en gewone zilverspar kunnen aangetast worden. De boom verweerd zich hiertegen door het aanmaken van hars. Een letterzetter beschadiging maakt het hout onverkoopbaar. Wanneer het bos beschadigd is door bijvoorbeeld storm verloopt een letterzetter epidemie soms massaal zodat grote stukken bos afsterven.
letterzetter cyclus
De volwassen letterzetter overwintert in afval hopen van het bos. In het voorjaar gaat de letterzetter op zoek naar geschikte bomen. Het wordt daarbij aangetrokken door stoffen welke geproduceerd worden wanneer een boom beschadigd is. De kever boort zich een weg door de schors en maakt direct onder de schors een hoofdgang in de bast. Hierbij scheidt het kevertje stoffen af welke andere letterzetter lokken. Na bevruchting worden er in de hoofdgang eitjes afgezet. De larves leven van de sapstroom van de boom en vreten zich een gang door het hout. Ze verpoppen zich en een jonge letterzetter baant zich een weg naar buiten om te overwinteren. In gunstige omstandigheden is de cyclus veel korter en kunnen er drie generaties in een jaar zijn.
letterzetter verspreiding
Zweden, Canada en Duitsland (Nationalpark Bayerischer Wald) zijn de gebieden waar de letterzetter grote schade veroorzaakt.
letterzetter bestrijding
Er zijn twee strategieen welke worden toegepast ; De meest toegepaste strategie is het verwijderen van besmette bomen. Deze strategie heet in het Duits :„saubere Waldwirtschaft“ . Deze strategie is beproeft maar ook omstreden.
Een letterzetter epidimie is self-limiting: na verloop van tijd gaan virussen en schimmel infecties onder de letterzetters hun tol heffen, en beperken de epidemie. Door nu besmette bomen weg te halen wordt ook dit proces verhinderd.
Een andere strategie is het verstoren van de voortplanting door pheromonen in te zetten: hiermee kunnen de kevertjes ook gelokt worden.
Nieuwe methodes zijn het vroeg tijding opsporen van geinfecteerde bomen mbv honden.
letterzetter, Ips typographus of Bostrichus typographus.
Meyers Konversations.
1 larve
2 pop
3 letterzetter
1893 Woodland Spoilers - Bugs, Pine Beauty, Pine-tree Lappet,
opuntia met vruchten
1 eikenprocessievlinder
1a eikenprocessievlinder man
1b rups
1c coccon
2 bladroller of Cephalcia lariciphila of Lyda lariciphila]
2a rups
3 dennenuil of Panolis flammea, vrouwtje
3b schade
4 nonnetje of nonvlinder of Lymantria monacha
4a rups
5 dennenspinner of Dendrolimus pini: man
5a vrouwtje
5b rups
5c coccon
5d eieren
6 gewone houtwormkever of Anobium punctatum
6a schade door houtwormkever
7 letterzetter of Ips typographus
7a larve
7b schade door letterzetter